بررسی اثرات منگنز و اسید سالیسیلیک بر بیان ژن منتول دهیدروژناز و میزان منتول در گیاه دارویی نعناع فلفلی به روش real time pcr

نعناع فلفلی با نام علمی mentha piperita l. محتوی 2/1 تا 5/1 درصد روغن¬های فرار است که عمده¬ترین جزء اسانس آن منتول است که جزء مونوترپن¬ها می¬باشد. منتول دارای خاصیت تسکین دهنده است و برای دردهای موضعی مفید و ضدعفونی کننده است. در مسیر بیوسنتز ترپن¬ها موسوم به مسیر متیل اریتریتول فسفات (mep) منتول طی هشت مرحله بوجود می¬آید که در مسیر انتهایی آن منتون توسط آنزیم منتول دهیدروژناز (منتون ردوکتاز) به منتول تبدیل می¬شود. در این تحقیق با توجه به خواص منتول و همچنین آنزیم منتول دهیدروژناز در چرخه بیوسنتزی نعناع فلفلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در پژوهشکده زیست فناوری دانشگاه زابل اجرا گردید. برداشت نمونه گیاهی در سه زمان به صورت 1، 3 و 5 روز بعد از محلول پاشی با تیمارهای منگنز (500 میکرومولار) و اسید سالیسیلیک (1 میلی مولار) صورت گرفت. آب مقطر نیز به عنوان کنترل استفاده گردید. نتایج تجزیه آماری داده¬ها نشان داد تیمارهای منگنز و اسید سالیسیلیک در طول سه زمان تأثیر معنی¬داری بر بیان ژن منتول دهیدروژناز (mr) داشتند. کمترین بیان ژن mr تحت تیمار منگنز در زمان سوم بود که اختلاف معنی¬داری با تیمار شاهد داشت به طوری-که کمترین میزان منتول نیز تحت این تیمار و در همین زمان مشاهده شد. بیشترین بیان نیز مربوط به تیمار اسید سالیسیلیک در زمان سوم بود که اختلاف معنی¬داری با سایر تیمارها داشت و بیشترین میزان منتول اسانس را باعث شد. در اثر متقابل منگنز و اسید سالیسیلیک، مشاهده گردید که اسید سالیسیلیک تا حدودی باعث کاهش سمیت ناشی از منگنز هم در بیان mr و هم در میزان منتول گردید. نتایج کلی این آزمایش بیانگر آن بود که ارتباط مستقیمی بین ژن منتون ردوکتاز و میزان منتول در گیاه نعناع فلفلی وجود داشت به طوری که با گذشت زمان با افزایش بیان ژن mr تحت تیمار اسید سالیسیلیک میزان منتول اسانس نیز افزایش یافت در حالی که تحت تیمار منگنز با گذشت زمان هم بیان ژن mr و هم میزان منتول کاهش نشان دادند. از طرفی مشاهده گردید که اسید سالیسیلیک به عنوان یک هورمون قوی عمل کرده و باعث تعدیل میزان منگنز در بیان ژن mr و میزان منتول اسانس در گیاه نعناع فلفلی گردید.